Alt ıslatma (enürezis) beş yaşın üzerindeki çocuklarda istenmeyen yer ve zamanda gerçekleşen fizyolojik işeme durumudur. Gece veya gündüz olabilir. Görülme sıklığı yaklaşık olarak 5 yaşındaki çocuklarda %20’dir. Bu oran yaşla birlikte azalır ve 15 yaşındaki çocuklarda  % 1’e inmektedir.  Erkek çocuklarda daha sıktır.

Gece alt ıslatmaya enürezis nokturna denir. Enürezis nokturna basit ve komplike şeklinde iki alt grupta incelenir. Basit tipte gece yatağı ıslatma dışında gün içinde herhangi bir belirti yoktur. Komplike tipte ise gündüzleri ani sıkışma hissi, sık idrara gitme, gündüz idrar kaçırma ve kronik kabızlık tabloya eşlik eder.

Alt Islatma (Enürezis) Sebepleri Nelerdir?

Enürezis aslında bir hastalık değil semptomdur. Bu semptoma neden olabilecek bir ya da birden fazla etyolojik faktör söz konusu olabilir.

• Aile öyküsü: çocukken, hem anne hem babası altını ıslatan çocuklarda enürezis görülme sıklığı % 77 iken anne ya da babadan birisi yatak ıslatmış ise oran %45 civarına iner.
• Uyku bozuklukları: Özellikle derin uykuya dalan ve uyanmakta güçlük çeken çocukların idrar keseleri dolmasına rağmen uyanamaması. Ancak yapılan araştırmalarda bazı çocukların idrar kaçırmasının uyku ile ilişkili olmadığı da gösterilmiştir.
• Mesanede aşırı kasılmalar: Merkezi sinir sisteminin geç olgunlaşmasına bağlı olarak uykuda mesane kasılmalarının baskılanmaması
• Hormonal: Normal bireylerde gece boyunca böbreklerden idrar yapımını azaltan bir hormonun (ADH), alt ıslatan çocuklarda yetersiz salgılanıp, uyku sırasındaki idrar üretim miktarının artması
• Psikolojik faktörler: Psikolojik ya da psikiyatrik bozukluklar enürezis etyolojisinde çok sık suçlansa da son yıllarda yapılan bazı çalışmalarda psikolojik bozukluğun enürezise değil, enürezisin bazı davranış bozukluklarına neden olduğu gösterilmektedir. Enürezisi tedavi edilen çocuklarda olumlu psikolojik değişikliklerin gözlenmesi psikopatolojinin enürezise değil de enürezisin psikopatolojiye neden olduğu görüşünü desteklemektedir.

Alt Islatma Yakınması Olan Çocukta Tanısal Yaklaşım ve Tedavi

Alt ıslatma şikayeti ile başvuran çocuklarda ayrıntılı bir öykü alınmalıdır. Alt ıslatma ile birlikte olabilecek idrar yolu enfeksiyonu, gündüz idrar şikayetleri ve kabızlık gibi sorunlar araştırılmalıdır. Çocuğun sıvı alımı, işeme ve dışkılama alışkanlıkları, uyku özellikleri, psikolojik durum, ve iyi bir muayene ile çoğunlukla tanı koyulur.

Tedavide genel yaklaşım; öncelikle aile ve çocuk bu sorunun düzeleceği konusunda bilgilendirilmeli ve cesaretlendirilmelidir. Gerekli açıklamalar ayrıntılı şekilde yapılmalıdır.

• Yaşam biçimi önerileri: İçilen su ve sıvı gıdaların tüketimi akşam saatlerinde azaltılmalı ve yatmadan 1.5-2 saat kadar önce mümkünse kesilmelidir. Kafeinli içecekler akşam saatlerinde alınmamalıdır. Gecede sadece bir kere olmak üzere, uyuduktan 1,5 saat sonra çocuk uyandırılarak çişe tutulmalıdır.
• Motivasyon tedavisi: Bu yöntemde bir takvim tutulur. Çocuk her sabah kalktığında altını kontrol eder ve takvime işaretleme yapar. Kuru kaldığı gün sayısı hedeflenen sayıya ulaştığında çocuk ödüllendirilir.
• Alarm tedavisi: Çocuğun iç çamaşırına yerleştirilen ve çocuk idrar yapmaya başladığında sesli uyarı veren bir sistemdir.
• İlaç tedavisi: Diğer öneri ve uygulamalar ile başarı sağlanamayan çocuklarda doktor kontrolünde ilaç tedavisi uygulanır. Gece alt ıslatan çocuklar için kullanılan,  dilde eriyebilen ve düşük yan etki riskine sahip ilaçlar ile %60-70 başarı elde etmek mümkün olmaktadır.